Het fietsslot van Baris

Een van de leukste aspecten van mijn werk vind ik de piketdiensten. Spannend, een melding dat een verdachte vastzit op het politiebureau en er dan meteen op af, terwijl je niet weet met wie je te maken gaat krijgen. Mijn ervaring met de volwassenpiketten is dat er van alles tussen zit. Bij de jeugdpiketten gaat het voornamelijk om kattekwaaddelicten.

Zo krijg ik tijdens mijn jeugdpiket een melding van de dertienjarige Baris. Hij is aangehouden wegens heling van een fiets. Niet zo ernstig dus. Maar deze Baris blijkt wel een jongen die meteen mijn aandacht heeft. Het is een jongen met een beperking. Erg schuchter, met een lager dan gemiddeld intelligentieniveau en volgens zijn moeder snel onder de indruk van alles. Het is de eerste keer dat hij door de politie wordt aangehouden en is daar helemaal kapot van: hij huilt en trilt over zijn hele lichaam. Zijn moeder voorspelt dat Baris door deze aanhouding misschien wel een week lang last krijgt van nachtmerries. Overigens is moeder ook erg aangedaan, waardoor ik niet alleen Baris, maar ook zijn moeder moet troosten.

Dat moet ik doen in de luttele dertig minuten die ik standaard krijg voorafgaand aan het politieverhoor om een verdachte te voorzien van rechtsbijstand. Ik moet het voor elkaar zien te boksen om een jeugdige binnen een halfuur rustig te krijgen, zijn vertrouwen te winnen, hem juridisch te informeren over het strafbare feit, zijn rechten uit te leggen en hem te adviseren over de strategie tijdens het verhoor. Er zijn maar twee ruimtes beschikbaar in het cellencomplex, dus soms staat de volgende advocaat al te trappelen op de gang om met een andere cliënt te spreken. Heb ik nog tijd, dan test ik ook nog even of de jeugdige mijn woorden begrepen heeft. Bij Baris moet ik mijn uitleg een aantal keer herhalen voordat hij mij snapt. Gelukkig wordt er tussentijds niet op de deur gebonkt dat we eruit moeten.

Zoals velen met hem, weet Baris niet dat heling twee vormen kent: opzet- en schuldheling. Ik leg hem uit dat opzetheling een ernstiger variant is: je weet dan dat een fiets gestolen is en hebt deze fiets desondanks toch in je bezit. In het geval van Baris is de verdenking schuldheling: vanwege de uiterlijke verschijningsvorm van de fiets (bijvoorbeeld vanwege een kapot slot), had je redelijkerwijs kunnen vermoeden dat deze fiets van een misdrijf afkomstig is – de lichte helingsvariant dus.

Baris vertelt mij dat hij de fiets van zijn vader heeft gekregen. Die kocht het rijwiel een jaar geleden op Koningsdag. Hoeveel geld zijn vader voor de fiets betaald heeft, weet Baris niet. Baris snapt niet waarom hij is aangehouden. Een paar maanden geleden is hij nog door de politie gecontroleerd toen hij in de buurt rondfietste. Volgens Baris was toen gebleken dat de fiets niet was gestolen. Omdat het zadelslot stuk is, gebruikt Baris het kettingslot. Hij vermoedt dat de vorige eigenaar de sleutel van zijn zadelslot was kwijtgeraakt en daarom het slot had opengebroken.
Ik adviseer Baris om de politie tijdens het verhoor precies te vertellen wat hij mij verteld heeft. Ook benadruk ik dat hij moet zeggen dat het kapotte zadelslot bij hem geen alarmbellen heeft doen rinkelen en waarom niet.

Het verhoor gaat goed en ik merk dat de politie zich bijna schaamt dat ze Baris heeft vastgezet. De huilende Baris en zijn snikkende moeder worden door de politie getroost en Baris kan direct na het verhoor met zijn moeder mee naar huis. Baris heeft die nacht en misschien ook in de nachten erna last van nachtmerries, maar juridisch gezien houdt hij geen schade aan het verhoor over.
Zijn vader voelt zich erg schuldig dat Baris is aangehouden voor zijn aankoop. Voor hem krijgt de zaak nog een staartje, want hij wordt binnenkort opgeroepen om als verdachte te worden gehoord over de fiets.

Baris is een gefingeerde naam.